του Chapu-Falguire 1896

 

Είναι σαφώς ένα από τα ομορφότερα αγάλματα της πόλης. Βρίσκεται στη γωνία των οδών Βασιλίσσης Αμαλίας και Βασιλίσσης Όλγας, και απεικονίζει την Ελλάδα να στεφανώνει τον Λόρδο Βύρωνα. Είναι έργο τριών διαφορετικών γλυπτών, των Henri Michel Antoine Chapu (1833-1891), Jean Alexandre Joseph Falquiere (1831-1900), και Λάζαρου Σώχου (1859-1911), αλλά όχι προϊόν συνεργασίας: ο δεύτερος γλύπτης συνέχισε το έργο του πρώτου, μετά τον θάνατό του, και ο Σώχος τελικά μπόρεσε να το ολοκληρώσει. Χρηματοδότης του ήταν ο ευεργέτης και πρόεδρος του Συλλόγου «Βύρων», Δημήτριος Στεφανόβικ Σκυλίτσης, ο οποίος επίσης πέθανε πριν ολοκληρωθεί το άγαλμα. Εκείνο τελικά τοποθετήθηκε στη σημερινή του θέση το 1896, παραμονές των Ολυμπιακών Αγώνων. Πρόκειται για τη γλυπτική σύνθεση που παριστάνει την Ελλάδα να στέφει τον Λόρδο Βύρωνα και συνοδεύει το Ζάππειο από την ανέγερσή του, ως σύμβολο της πρώιμης ολυμπιακής κίνησης. Πλήθος προσώπων και γεγονότων αποδίδουν τη μεγαλειώδη συνέχεια και σύνδεση των Ζάππειων Ολυμπιάδων με τους Διεθνείς Ολυμπιακούς Αγώνες του 1896. Στο πλαίσιο των διαγωνισμών των Δ’ Ολυμπίων (1888), εκτέθηκε σε πρόπλασμα από τον τελευταίο καλλιτέχνη που συνέβαλε στην ολοκλήρωση της σύνθεσης, τον Έλληνα Λάζαρο Σώχο (1859-1911). Στο άγαλμα, η Ελλάδα με τη μορφή ημίγυμνης καθήμενης γυναίκας στεφανώνει τον Βύρωνα με κλαδί φοίνικα ως ένδειξη ευγνωμοσύνης για τις υπηρεσίες του προς αυτήν. Η μόνη σύνδεση του Βύρωνα με τη μορφή της Ελλάδος γίνεται μέσω του βλέμματος και της στροφής του κεφαλιού. Τόσο η παλάμη όσο και το υπόλοιπο σώμα του Βύρωνα δεν βρίσκονται σε διαλεκτική μορφή με τη συμβολική μορφή της Ελλάδος. Λεπτομερέστερα, η Ελλάδα, αποδοσμένη σε μεγαλύτερη κλίμακα, έχει σχεδόν αγκαλιάσει τον φιλέλληνα. Αποδίδεται ανυπόδητη, με ωοειδές πρόσωπο και ένα είδος κεφαλόδεσμου, εν είδει μαφορίου με πτυχές, που φτάνουν έως χαμηλά στην πλάτη, να καλύπτει τα μαλλιά της. Ο Βύρων με τη σειρά του, εμφανίζεται ως αγένειος νεαρός, με στρογγυλό πρόσωπο και περιποιημένη κόμμωση. Φορά κομψά ευρωπαϊκά ενδύματα και μπότες. Η μισοξαπλωμένη γυμνή ανδρική μορφή συμβολίζει τον υπόδουλο Ελληνισμό. Στο μνημειακών διαστάσεων κυκλικό βάθρο με ανάγλυφες διακοσμήσεις στο επάνω μέρος του υπάρχει η επιγραφή: «INVENITCHAPU SCULPSITA. FALGUIERE» και κάτω από αυτήν η επιγραφή: «Η ΕΛΛΑΣ ΤΟΝ ΒΥΡΩΝΑ». Και η αφιέρωση στο βάθρο: «ΥΠΕΡ ΤΗΣ ΠΑΤΡΙΔΟΣ ΕΚ ΤΩΝ ΙΔΙΩΝ  ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΣΤΕΦΑΝΟΒΙΚ ΣΚΥΛΙΤΣΗΣ».
 
Ο Henri Michel Antoine Chapu (29 Σεπ 1833 - 21 Απριλίου 1891) ήταν Γάλλος γλύπτης με μια τροποποιημένη νεοκλασική τεχνική, που έγινε γνωστή για την αλληγορία που υπόβοσκε στα έργα του. Ο Jean Joseph Alexandre Falguière (7 Σεπτεμβρίου 1831, Τουλούζ - 20 Απρ. 1900, Παρίσι) ήταν Γάλλος γλύπτης και ζωγράφος.
 
Ο Λάζαρος Σώχος (1862-1911) ήταν διακεκριμένος Έλληνας γλύπτης του 19ου αιώνα. Γεννήθηκε το 1862 στην Τήνο. Οι γονείς του ήταν άποροι γεωργοί. Σε ηλικία εννέα χρονών εγκατέλειψε την πατρίδα του ζητώντας πόρους ζωής. Πήγε στην Κωνσταντινούπολη σε κάποιον θείο του, λιθοξόο το επάγγελμα. Μπήκε στην τέχνη και με ζήλο, εκτός από την λιθοξοΐα έμαθε και τα βασικά στοιχεία της γλυπτικής, ενώ πήγαινε και στο σχολείο για να μάθει γράμματα. Ζήτησε επίμονα και πήγε στην καλλιτεχνική σχολή του Γάλλου Guillemet στο Σταυροδρόμι. Εκεί κατέκτησε αμέσως τον θαυμασμό και την εκτίμηση των δασκάλων του. Στην σχολή αυτή γνωρίστηκε με την συμμαθήτριά του Θηρεσία Γ. Ζαρίφη. Όταν ο Guillemet πέθανε και η σχολή του έκλεισε, ο Σώχος, με μόνο εφόδιο μια συστατική επιστολή, κατέφυγε στην Αθήνα και στον Δρόση. Εκεί δούλεψε στο εργαστήριο του καλλιτέχνη επί μικρού πενιχρού μισθού, ενώ παράλληλα παρακολουθούσε μαθήματα γλυπτικής στο Πολυτεχνείο και ζωγραφικής στον Λύτρα. Τελικά αποφοίτησε με άριστα σε όλες τις τάξεις γλυπτικής και ζωγραφικής. Έγινε καθηγητής στην Σχολή των Καλών Τεχνών. Φιλοτέχνησε πολλά έργα, τα οποία όλα σχεδόν κατά καιρούς βραβεύτηκαν. Απεβίωσε στην Αθήνα από μηνιγγίτιδα το 1911.
 
Ο Λόρδος Βύρων (Lord George Gordon Byron VI, Λορντ Μπάιρον), 22 Ιανουαρίου 1788 - 19 Απριλίου 1824), ήταν Άγγλος ποιητής, από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του ρομαντισμού και από τους σημαντικότερους φιλέλληνες. Πέθανε στο Μεσολόγγι από υψηλό πυρετό. Γεννήθηκε στο Λονδίνο στις 22 Ιανουαρίου 1788 και ήταν κορυφαίος ποιητής του Βρετανικού ρομαντισμού και ευγενής, μέλος της Βρετανικής αριστοκρατίας, φημισμένος και για την δράση του στην Ιταλία με το επαναστατικό κίνημα των Καρμπονάρων. Ο Λόρδος Βύρων γεννήθηκε χωλός (στη δεξιά κνήμη) και τα πρώτα χρόνια διέμενε με την μητέρα του στην περιοχή Αμπερντήν (Aberdeen) της Σκωτίας, μάλλον φτωχικά, όπου και έμαθε και τα πρώτα του γράμματα. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ (TrinityCollege, Cambridge), αποκτώντας πολύ καλή μόρφωση. Ήταν χαρακτήρας ανήσυχος, παρορμητικός και τυχοδιωκτικός. Έτσι, ξεκίνησε περιοδείες και περιπλανήσεις στη νότια Ευρώπη: (Πορτογαλία, Ισπανία, Ελλάδα, Τουρκία). Απεβίωσε στις 19 Απριλίου του 1824 στο Μεσολόγγι, ύστερα από πυρετό. Η καρδιά του ενταφιάστηκε στο Μεσολόγγι. Προς εκδήλωση του πένθους στο Μεσολόγγι ρίχτηκαν 37 κανονιοβολισμοί από την ανατολή του ηλίου και μία κάθε λεπτό, καθώς ήταν τότε μόνο 37 ετών. Κατά τη διάρκεια της τρίμηνης παραμονής του στην Αθήνα, ο Βύρων επισκέφθηκε τις πιο ιστορικές τοποθεσίες της Αττικής, ενώ παράλληλα ερωτεύτηκε σχεδόν παράφορα την Θηρεσία (Teresa Makri), την μόλις 12/χρονη κόρη του Άγγλου προξένου Θεοδώρου Μακρή, στην οποία αφιέρωσε και το ποίημά του «Κόρη των Αθηνών» (Maid of Athens, Ere We Part) (1809).